به نقل از «قدس آنلاین»

تروریسم آبی در غرب آسیا

تاریخ انتشار: ۱۳ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۸۱۳۸۸

از حدود سه دهه گذشته ترکیه به شکل جدی اقداماتی در جهت سدسازی شروع کرده که در طی سالیان گذشته شتاب بسیار بیشتری نیز یافته است. این اقدامات که اکنون در قالب ابرپروژه هایی با نام "گاپ" و "داپ" شناخته میشوند، مشتمل بر ایجاد چند ده سد بر سرشاخه های رودهای دجله و فرات (گاپ) و ارس (داپ) است. سدهایی که برخی از آنها به تنهایی بیش از چندین سد بزرگ کشور ما ظرفیت دارند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زمانی که سابقه طرح‌های ترکیه را بررسی می‌کنیم شاهد هستیم این طرح‎ها به دهه‌های قبل برمی‌گردد و ایده‌های اولیه آن برای ۶۰ یا ۷۰ سال پیش است اما اجرا شدن این طرح‌ها در دو دهه اخیر یعنی از سال ۲۰۰۲ به بعد با روی کار آمدن حزب اردوغان شدت گرفته است.

سدسازیهای صورت گرفته بر سرشاخه‎های این رودها، موضوعی جدی و بسیار مهم است که علی‌رغم این اهمیت، تنها در برخی خبرها و مصاحبه‌های خاص به آن پرداخته شده و به واقع آن طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. این مسئله مربوط به چند دهه بی‌تفاوتی است که تا حدودی فرصت‌ها را از بین برده است.

طرح گاپ سدهایی را در بر میگیرد که بر روی سرشاخه‎های دجله و فرات قرار دارند و داپ هم ساخت سدها بر روی سرچشمه های ارس را در بر میگیرد.  طرحهایی که از آنها به عنوان مگا پروژه (ابر طرح) یاد می شود، چرا که سدهای ساخته شده ظرفیت بالایی دارند. مانند سد ایلیسو که تا ۶۰ درصد جلوی ورود آب به دجله و فرات را می‌گیرد و سد آتاتورک تا ۷۵ درصد جلوی آب را می‌گیرد.

ایجاد این سدها تبعاتی را به همراه دارد اما آن طور که انتظار می‌رفت به این مسئله پرداخته نشده و اگر هم توجهی شده، عمدتاً تمرکز بر مسائل زیست محیطی مانند ریزگردها بوده است. درست است که مسائلی مانند خشک شدن تالاب‌ها، بحث گرد و غبار و ریزگردهایی که در هوا وجود دارد، و همینطور خشک شدن زمین‌ها و حوزه‌های آبی جای توجه دارد. اما در مواجهه با این موضوع نباید تنها به نگاه زیست‌محیطی اکتفا کرد.

زمانی امنیت تنها در ابعاد سیاسی و نظامی معنا می‎یافت و در مواجهه با موضوعات این چنینی، تحلیلها بر این اساس شکل میگرفت که آیا تمامیت سرزمینی آن کشور زیر سوال رفته یا اینکه با این اقدامات؛ نظام کشوری سرنگون می‌شود یا خیر. اما در حال حاضر این گونه نیست. ساختن این سدها تبعاتی در حوزه‌های گوناگون دارد که اولی محیط زیست است و دوم امنیت غذایی و بحث کشاورزی است. زمانی که آب نباشد کشاورزی هم نیست، پس برای تامین منابع غذایی با مشکل مواجه می‌شویم، زمانی که منطقه‌ای چنین مشکلی داشته باشد قطعاً شاهد مهاجرت از آن منطقه به شهرهای دیگر خواهیم بود. تغییر در بافت جمعیتی و بافت مردم منطقه، ناآرامی‌ها، اعتراضات و اغتشاشات مختلف که نمونه آن را در سالهای گذشته بر سر آب در خوزستان، اصفهان و چهارمحال و بختیاری داشتیم؛ از پیامدهای این نوع سد سازی است. درست همین جاست که به پیوند بین ابعاد مختلف امنیت اعم از امنیت سیاسی، نظامی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی پی برده و شاهد اثرپذیری ابعاد سیاسی و نظامی امنیت از ابععاد دیگر آن خواهیم بود.

برخی از تبعات سدسازی های ترکیه بر سرشاخه‎های دجله و فرات در قالب خشک شدن تالاب هورالعظیم، تغییرات اقلیمی، کم آبی و ریزگردها به ویژه در مناطق جنوبی و غربی کشور در طی سالهای قبل مشاهده شده است. بی شک، به مانند این موضوع و البته با شدتی بسیار بیشتر، سدسازی بر سرشاخه‎های ارس، تبعات زیانبار و سنگینی در مناطق و استانهای شمال غربی و شمال کشور ایجاد خواهد کرد. شمال غربی ایران و منطقه‎ای مانند دشت مغان یکی از بهترین مناطق کشاورزی ایران و از قطبهای تأمین خوراک کشور است که با ساخت سدها بر روی سرچشمه‌های ارس، عملاً فاجعه رخ می‌دهد و با این اتفاق شاهد از بین رفتن کشاورزی و زندگی در این منطقه خواهیم بود. به واقع تبعات این سد سازی‌ها محدود به یک بعد محیط زیستی خاص نیست. طرح هایی که ترکیه دارد؛ سوریه، عراق، ارمنستان، ایران، آذربایجان و حتی در بلند مدت خود ترکیه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. نابودی محیط زیست و کشاورزی، از بین رفتن امنیت غذایی، بیکاری، مهاجرت، بزهکاری، مشکلات فرهنگی و اجتماعی حاصل از مهاجرت، تهدید مرزها، همگی از پیامدهای این سدسازی‎ها برای ایران و کشورهایی مانند عراق و سوریه خواهد بود؛ اما نکته این است که اثرات آن برای ما شدیدتر است چرا که همه‌ی طرح‌های دولت ترکیه در نهایت خروجی شان به ایران می‌رسد. از طرف دیگر عراق یا سوریه تنها از یک طرح صدمه می‌بینند اما ایران از هر دو طرح گاپ و داپ صدمه می‌بیند. اهمیت این موضوع رمانی بیشتر می شود که ما این طرحها و تأثیرات منفی شان را در کنار بی آبی و مسائل و مشکلات مربوطه در شرق کشور و به ویژه مسأله حق آبه هیرمند قرار دهیم.

در این راستا، سخنان برخی مقامات فعلی و سابق ترکیه، بیان مجدد سیاست مطرح در اظهارات اشرف غنی _ رئیس جمهور سابق افغانستان- یعنی "نفت در برابر آب" است. به تعبیری آب ابزاری راهبردی برای تأمبین منافع ترکیه در منطقه شده است. در این میان و جالب‎تر از این موضوع، بحث فرافکنی و فرارو به جلوی ترکیه میباشد. مقامات ترک بیان نموده‎اند که سد را برای استفاده کشورهای دیگر ایجاد کرده و آب را برای جلوگیری از هدر رفت آن ذخیره می‌کنیم تا اگر زمانی کشورهای دیگر نیاز به آب داشتند، در اختیارشان باشد. اما واقعیت این است که این آب در دست ترکیه تبدیل به یک سلاح سیاسی و ابزار فشار علیه رقبا در منطقه مانند؛ ایران، عراق، سوریه، ارمنستان و حتی جمهوری آذربایجان شده است. در همین راستا، متأسفانه مقامات ترک با رندی ایران را مقصر جلوه می‌دهند. تعاملات ترکیه با کشورهای متأثر و درگیر این موضوع، منجمله مذاکرات و فشار مقامات ترکیه به عراق منجر به مطالبه‌گری عراق از ایران شده و عراق رسما از ما شاکی شده است.

دولت ترکیه نشان داده که سیاستی کاملاً عملگرا و منفعت محور داشته و ثابت نموده که آنکارا تنها به دنبال منافع خود است و توجهی به همسایگانش ندارد. در حال حاضر ترکیه کاری کرده که ما در داخل ایران نبرد بر سر آب را شاهد هستیم و این در صورتی است که ظرفیت آب گیری دو سد ایلیسو و آتاتورک از ظرفیت تمام سدهای ساخته شده در ایران بیشتر است. سیاست ترکیه برعکس سیاست ایران است؛ در حرف همراهی می‌کند اما اقدامات مدنظرش را انجام می‌دهد. یکی از خروجی های این مسئله مطالبه گری عراق از ایران به جای ترکیه است. به واقع، ترکیه کماکان سیاستهای عملگرا و منفعت محور خود را پیگیری نموده و به اقدامات خود ادامه داده است و لذا مقابله با آن، گامهایی اجرایی و فراتر از حرف را میطلبد.

مقابله با چنین اقداماتی که تأثیرات منفی سنگین و مختلف در محدوده ای گسترده را به ارمغان می آورد، بی شک نیازمند برخوردی جدی و مناسب میباشد. شاید بتوان گفت تاکنون نسبت به این مسأله منفعلانه برخورد شده و در مقام عمل اقدامات و کارهای انجام شده صرفاً در حد حرف بوده و عملی از ایران به آن صورت دیده نشده است، اما الان که در کشور مشکل را با تمام وجود احساس کرده‌ایم باید اقدام کرد، نه اینکه اجازه دهیم سرچشمه ارس هم بسته شود. هر لحظه تعلل در این خصوص، به معنای تشدید و بی بازگشت شدن آثار زیانبار آن بوده و لذا هرچه سریع تر اقدامات لازم انجام شود، بهتر است.

برای این منظور، دو دسته اقدامات دولتی و غیر دولتی برای انجام وجود دارد. اقدامات دولتی شامل سه دسته می‎باشد؛ اول ملی، یعنی تعاملات دوجانبه و دیپلماسی فعال، چرا که در حال حاضر زمان برای نگاه و سکوت نداریم. دوم منطقه‌ای. یعنی باید نشست‌هایی با محوریت سد سازی ترکیه، نقش آب در منطقه با حضور کشورهای درگیر و مقامات ارشد آنها برگزار شود. نشستهایی که خروجی آن جنبه اجرایی داشته باشد و از کشور هایی مانند ترکیه، عراق، سوریه، آذربایجان، ارمنستان و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس در این نشست ها شرکت کنند و این همگرایی ایجاد شود. در دسته سوم، اقدامات بین المللی هم در قالب پیگیری اقدامات ترکیه از طریق مجامع بین المللی صورت بگیرد.

در همین راستا، نکته حائز اهمیت دیگر؛ اقدامات غیر دولتی هستند. اول سازمان‌های مردم نهاد، کمپین‌ها و پویش‌هایی است که در این زمینه شکل گرفته و تا حدودی تاثیر گذار می‌باشد. دوم بحث رسانه‌هاست؛ اینکه چقدر رسانه‌ها به این مسئله پرداخته‌اند؟ مردم چه میزان از این موضوع و تبعات آن اطلاع دارند؟ باید روشنگری و اطلاع رسانی کرد. آگاهی رسانی انجام شود و از بستر بدون مرز فضای مجازی استفاده کنیم و اقدامات اجرایی بیشتری داشته باشیم.

سید حسین حسینی

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: سد سازی ترکیه بحران آبي اردوغان بر سرشاخه دجله و فرات طرح ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۸۱۳۸۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کنعانی: ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح، امنیت و مبارزه با تروریسم است

به گزارش جام جم آنلاین، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه اقدام سه کشور آمریکا، انگلیس و کانادا در اعمال تحریم هایی علیه برخی اشخاص حقیقی و حقوقی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، همچنین قطعنامه پارلمان اروپا و طرح ادعاهایی علیه کشورمان را به شدت محکوم و از همراهی معدود کشورهایی در اروپا از رویکرد ظالمانه دولت آمریکا انتقاد کرد.

کنعانی افزود: ظرفیت‌های نظامی جمهوری اسلامی ایران متناسب با نیاز آن در تامین امنیت و منافع ملی، حفاظت از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و دفاع مشروع و بازدارنده در مقابل هرگونه تهدید و تجاوز خارجی است و جمهوری اسلامی ایران از شرکای مهم جامعه جهانی در تأمین صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی و مبارزه با تروریسم بین‌المللی است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: توسل به ابزار تحریم علیه ظرفیت‌های دفاعی جمهوری اسلامی ایران نه تنها خللی در عزم و اراده دولت و مردم ایران در افزایش اقتدار ملی با هدف دفاع مشروع و قاطع از حاکمیت و تمامیت سرزمینی و امنیت و منافع ملی ایران ایجاد نمی‌کند، بلکه برخلاف میل تحریم کنندگان، تحریم‌ها را به فرصتی برای خودکفایی و خوداتکایی در تقویت و توسعه ظرفیت دفاعی و نظامی ایران تبدیل کرده است.

سخنگوی دستگاه دیپلماسی از رویکرد دوگانه پارلمان اروپا در موضوع حمله رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در دمشق و دفاع مشروع ایران شدیدا انتقاد کرد و گفت: جای تأسف است که پارلمان اروپا در قطعنامه‌ خود نسبت به اقدام متجاوزانه و ناقض قوانین و حقوق بین‌الملل رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت مستشاران رسمی ضدتروریست ایرانی، صرفا به ابراز تأسف بسنده کرده است، اما اقدام مشروع ایران علیه رژیم یاد شده در چارچوب حق ذاتی دفاع مشروع را شدیدا محکوم می‌کند!

سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: چرا پارلمان اروپا از پرداختن به منشأ و عامل اصلی بروز تنش و ناامنی در منطقه که ریشه در اشغالگری و رویکرد جنایتکارانه رژیم صهیونیستی اسرائیل در کشتار مردم فلسطین و نیز نقض مکرر قوانین و حقوق بین‌الملل توسط این رژیم جعلی دارد، طفره می‌رود و در مقابل همسو با سیاست آمریکا از رژیمی حمایت می‌کند که اصل و اساس ناامنی و تنش در منطقه در طول هشت دهه متمادی است!

کنعانی همچنین با روشن و شفاف توصیف کردن سیاست و مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران اوکراین و با رد مجدد ادعاهای مربوط به استفاده از تسلیحات ایران در جنگ اوکراین تاکید کرد: اگر آمریکا و اروپا عزم صادقانه ای داشته باشند، جنگ در اوکراین و جنگ علیه غزه در سریعترین زمان ممکن خاتمه خواهد یافت، اما آمریکا و برخی کشورهای اروپایی اصرار دارند که در مسیر غلط تاریخ حرکت کنند و به‌ جای کمک به توقف جنگ، بر آتش آن بیفزایند و وقت خود را مصروف اتهام زنی به دیگران کنند.

کنعانی تاکید کرد: بسیاری از ملت‌ها و دولت‌ها به خصوص در منطقه غرب آسیا دیگر هیچ امید و اعتقادی به نقش آمریکا و متحدان اروپایی آن در کمک به برقراری ثبات و امنیت در منطقه ندارند.

سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: این دولت و مردم ایران هستند که باید از آمریکا و اروپا به دلیل نقض توافق هسته‌ای و ایفای نقش مخرب در ثبات و امنیت پایدار در منطقه سؤال و طلبکاری کنند، نه اینکه این دولتهای ناقض عهد و پیمان، خود را جای طلبکار و مدعی نشانده و به گستاخی بر فهرست تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران بیفزایند.

کنعانی خاطرنشان کرد: اگر رشادت و جانفشانی سپاه پاسداران و مستشاران شهید ضد تروریست سپاه در منطقه نبود، تروریسم داعشی تا پشت درب پارلمان اروپا و قلب آمریکا نفوذ کرده بود و امنیت منطقه و جهان را بیش از پیش تهدید می کرد، حال چگونه پارلمان اروپا وقیحانه خواستار گنجاندن تنها نیروی واقعی ضدتروریسم جهان در فهرست تروریسم می شود؛ مگر اینکه تصور کنیم گروه‌های تروریستی در راستای اهداف و منافع نامشروع آمریکا و معدود دولتهای اروپایی و رژیم صهیونیستی برای دامن زدن به بی‌ثباتی و ناامنی در منطقه غرب آسیا عمل می‌کنند!

سخنگوی دستگاه دیپلماسی در پایان بار دیگر تاکید کرد که تکرار رویکردهای غیرقانونی و اشتباه توسل به ابزار تحریم و فشار از سوی آمریکا و تبعیت برخی دول اروپایی از واشنگتن، هیچ حق و مشروعیتی برای ادعاهای آنها از منظر حقوقی و بین‌المللی ایجاد نمی‌کند و آنها باید زمانی پاسخگوی این ادعاها و اقدامات ظالمانه خود علیه دولت و مردم ایران باشند.